Бу дьыл от 2 - 7 күннэригэр Хара муора кытылыгар Сочига "У самого Черного моря"диэн ааттаах XIX аһаҕас норуоттар икки ардыларынааҕы конкурс- фестиваль буолан ааста. Биһиги Кытаанахтааҕы  "Түһүлгэ" норуот айымньытын Дьиэтин иһинэн үлэлиир "Алаас" дьахталлар вокальнай ансамбллара баран кытынныбыт. 

Ол курдук үөрүүлээх аһыллыыта Адлер куоракка буолла, манна Россия араас регионнарыттан, куораттарыттан кэлбит конкурс кыттааччылара бэйэлэрин тустарынан кылгастык билиһиннэрэн, эҕэрдэ нүөмэрдэри көрдөрдүлэр. Биһиги, Саха сириттэн кэлбит бөлөхтөр бары холбоһон, бэйэбит төрүт оонньуубутун оһуохайы толордубут. Чурапчы улууһуттан Сылан нэһилиэгиттэн Егор Макаров салайааччылаах бөлөх, Дьокуускайтан Байаана Дагдай салайааччылаах "Арыллыы" бөлөх уонна биһиги "Алаас" бөлөхпүт барыта 60-тан тахса киһи оһуохайдаан дохсун ытыс тыаһын хомуйдубут. Оһуохайы биир дойдулаахпыт, улууспут биир бастыҥ этээччитэ Валентина Дьячковская таһаарда. 

Дьэ долгутуулаах от ыйын 2 күнүгэр Сочи куоракка "Изумруд" пансионат кэнсиэртиир саалатыгар конкурспут саҕаланна. 

Араас жанрга ырыа, үҥкүү хас да көрүҥэ (народнай, бальнай, эстраднай, акробатика уо.д.а.), фольклор, сиэр-туом толоруу, мода, изо, прикладной оҥоһуктар уо.д.а. Биһиги алаастар "Атаарыы" диэн норуот ырыатын толордубут уонна ыаллыы сытар Сылаҥ нэһилиэгин ыһыах аһыллыытын сиэрин- туомун көрдөрбүттэригэр оһуохайга кыттыстыбыт. Маны таһынан "Арыллыылар" 21 номердаах кэлэн үҥкүү, ырыа, сиэр- туом, тойук номинацияларга кытыннылар. 

Түмүккэ сиэр- туом көрдөрүү номинациятыгар сыланнар Гран- при, Арыллыылар эмиэ Гран- при, биһиги вокал номинацияҕа 1 лауреат буолан үөрүүбүт  муҥура суох. Аны күһүн Санкт - Петербурга, Москваҕа, ороһуоспа күннэригэр Москваҕа ыҥырыы туттубут. Барыбытыгар мэтээллэри туттардылар, дипломунан, анал кубогынан наҕараадаланныбыт.  

Салайааччыларбыт Лариса Макарова, Егор Макаров наһаа үчүгэйдик тэрийэн, Сочи, Адлер кэрэ миэстэлэрин көрдөрөн харахпыт кэҥээн, өйбүт- санаабыт сырдаан сэргэхсийдибит.  

Бэс ыйын 24 күнүгэр улууска Маҕаайы алааһыгар, улууспут пенсионердарын, ветераннарын спартакиадата буолан ааста. Барыта 11 нэһилиэктэн 12 хамаанда өбүгэ оонньууларыгар: эстафетаҕа, салгын саатынан ытыыга,  кыыс эккирэтиитигэр, чабырҕахха, оһуохайга, саха таҥаһын көрүүгэ күрэхтэстилэр. Спартакиада алгыһынан аһылынна, онтон улуус нэһилиэктэрин ветераннарын талба талааннаахтарын эҕэрдэ кэнсиэрэ буолла. Биһиги нэһилиэктэн эдьиийдии- балыстыы Христина Никололаевна, Софья Николаевна ылбаҕай ырыаларын бэлэхтээтилэр. Дьэ уонна күрэхтэһии саҕаланна. Түөрт  түһүмэххэ арахсан сүүрүүгэ (эстафетаҕа) күрэхтэһии түмүгүнэн биһиги нэһилиэк Чурапчы 1, Чурапчы 2 хамаандаларын кэннилэриттэн 3 бириистээх миэстэҕэ тигистибит. Хамаанда састааба: Николай Захаров, Афанасий Захаров, Алексей Терютин, Иван Игнатьев, Пантелеймон Сидоров, Парасковья Собакина, Парасковья Новгородова, Виктория Горохова, Елизавета Коркина, Зинаида Андреева. 

   Салгын саатынан ытыыга , биһиги хамаандабыт эрэллээхтик бастаата - Валентина Анемподистова, Петр, Иван Максимовтар, кыыс эккирэтиитигэр Иван Игнатьев төрдүһүнэн кэллэ, саха таҥаһыгар Мария Дмиитриевна, Николай Васильевич Захаровтар дьиэ-кэргэттэрэ кытыннылар, бу көрүҥҥэ Чурапчыттан Лазаревтар дьиэ-кэргэттэрэ кылаан бирииһи ыллылар. Оһуохайга кылаан бирииһи Болтоҥоттон биир дойдулаахпыт Валентина Дьячковская ылла, чабырҕахха Любовь Монгуш кылаан бирииһинэн наҕараадаланна. 

Уопсай түмүк диэн тахсыбата. Онон, биһиги нэһилиэкпит ветераннара, пенсионердара үүнэр көлүөнэ ыччаппытыгар үчүгэй холобуру көрдөрдүбүт диэн үөрдүбүт, астынныбыт. Бу спартакиадаҕа нэһилиэкпит дьаһалтата быырпаҕынан, үтэһэлээх этинэн спартакиада кыттыылаахтарын күндүлээтэ.  

   Бүгүн, о.э. бэс ыйын ыйын 27 күнүгэр, улууспут киинигэр Чурапчыга, улуус дьаһалтатын актовай саалатыгар, Үөһээ Бүлүүгэ ыытыллыбыт  ХV Олонхо ыһыаҕын кыайыылаахтарын, баһылык Степан Анатольевич Саргыдаев эҕэрдэлээтэ. 

  Улуус баһылыгын социальнай боппуруостарга солбуйааччы Мария Даниловна Кронникова ыһыах туһунан билиһиннэрдэ:

Барыта 9 көрүҥҥэ - Олонхо, тойук, оһуохай, хомус, чабырҕах, дэгэрэҥ ырыаҕа, кырыымпаҕа оонньуурга, уран- уустар күрэхтэригэр, ох саанан ытыыга биһиги улуспутуттан 98 киһи кыттан 4 кылаан бириис-

Хомуска - Марианна Слепцова (Чурапчы) , ат симэҕэр - Мария, Петр Поповтар (Мындаҕаайы) , уус күрэҕэр - Василий Попов - Бааха Уус (Чурапчы), Олонхо анал бириис Анастасия Алексеева (Чакыр)

 4 Бастакы Үрдэл -Олонхоҕо Анатолий Христофоров (Мырыла),оҕолорго "Үс чуораан" Мичийэ, Чэмэлиинэ, Туйгууна Павловалар,  сиэлинэн, кылынан оҥорууга Ольга Седалищева (Одьулуун), дьиэ-кэргэн сахалыы таҥаһыгар Альбина Дьячковская (Чурапчы)

2Иккис Үрдэл - биирдиилээн чабырҕах толоруутугар Любовь Монгуш (Кытаанах), Болтоҥоттон чабырҕахсыттар бөлөхтөрө 

Ох саанан ытыы - Далла мэндэйии - Эльвира Ефимова Бастакы миэстэ,

Павел Попов - Иккис миэстэ.

Онон улууспутугар Үөһээ Бүлүүттэн барыта 1 мөлүйүөн 500 тахса сууммалаах сертификат аҕалыллыбыт. 

Биһиги  "Түһүлгэ" норуот айымньтын Дьиэтин иһинэн үлэлиир "Оторой- моторой" чабырҕахсыттар бөлөхтөрө (8 кылаас үөрэнээччилэрэ) улууспут чиэһин бу көрүҥҥэ ситиһиилээхтик көмүскээтилэр. Ол курдук "Саха сахатынан кэрэ" диэн салайааччылара Л.Монгуш суруйбут чабырҕаҕын толорон "Уһун тыыннаах, сытыы тыллаах" диэн анал ааты ылан 5000 суммалаах сертификатынан наҕраадаланнылар. Виталий Гоголев - "Сүрэҕэлдьэс сүүс сүбэтэ" Мария Матахова чабырҕаҕын, олус чаҕылхайдык  толорон 3000 сертификатынан наҕараадаланна. 

Эппиэттээх түһүлгэҕэ барарга кылаас салайааччыта Туяра Васильевна Борисова оҕолоругар алгыс тылын анаан атаарда.Төрөппүттэр олус кыһаллан, долгуйан, бэлэмнэнэн барыахпытыттан, кэлиэхпитигэр диэри ватсап ситиминэн биһигини кытта бииргэ буоллулар, төрөппүт Айталина Владимировна Пономарева барсан,  сүрдээх эппиэтинэстээхтик көрөн- истэн оҕолорбутун илдьэ сырытта. Ыраах айаҥҥа сымнаҕас айаннаах, эрэллээх  суоппарбытыгар Василий Васильевич Андреевка, наһаа үчүгэйдик илдьэн аҕалбытыгар  барҕа махталбытын тиэрдэбит.  

Бачча элбэх киһини тэрийэн, дьаһайан илдьибит салайааччыларбытыгар улууспут культураҕа салаатын фольклор отделын салайааччыларыгар Мария Андреевна, Валерий Петрович Герасимовтарга, "Ай" норуодунай студия салайаччытыгар Сусанна Дмитриевна Дьячковскаяҕа, культура салаатын үлэһиттэригэр Спартак Анатольевич Дьяконовка , Андрей Михайлович Дьячковскайга барҕа махтал буолуохтун.  

 Олонхо ыһыаҕар улууспутун  үрдүктүк ааттаппыт  ситиһиилээх дьоммутугар эҕэрдэ суруктары, сибэкки дьөрбөтүн туттаран, истиҥ  барҕа махтал тыллары анаатылар.

Бу дьыл бэс ыйын 4 күнүгэр Өксөкүлээх Өлөксөй аатынан норуоттар доҕордоһууларын Дьиэтигэр VI республикатааҕы коллекционердар съезтэрэ буолла. Тэрийээччилэринэн "Саха сирин коллекционердара" региональнай общественнай тэрилтэ уонна Россия коллекционердарын холбоһуга тирэхтээх Өксөкүлээх Өлөксөй аатынан норуоттар доҕордоһууларын Дьиэтэ. 

  Съезкэ республикабт араас улуустарыттан былыргы уонна аутентичнай маллары сэҥээрэр, мунньар киин куораппыт олохтоохторо, ыалдьыттара муһуннулар. Саха АССР 100 сылыгар анаммыт быыстапка - дьаарбаҥкаҕа сэдэх коллекциялары көрөр эрэ буолбакка, былыргы экспонаттары атастаһыахха, атыылаһыахха эмиэ сөп. Араас салааларынан коллекциялар туруорулуннулар. Ол курдук нумизматика (харчы бэлиэлэрэ), бонистика (харчы сыаната), фалеристика (орденнары, мэтээллэри үөрэтэр), филокартия (открыткалар), советика (ССРС туһунан кинигэлэр), экзонумия (государственнай статуһа суох харчы бэлиэлэрэ), филотаймия(карманнай календарь), минералогия (минераллары үөрэтии).

Биһиги улууспутуттан бу съезкэ 10 коллекционер делегатынан барбыттара, онтон 2 киһи биһиги нэһилиэк коллекционердара "Иэйии" түмсүүттэн Екатерина Гаврильевна Андреева, Людмила Ивановна Монастырева.  Икки сыл кэнниттэн араас интэриэһинэй мунньунуулаах дьоннор түмсэн дуоһуйа кэпсэтэн, экспонаттары атастаһан, атыылаһан, быыстапкалары көрөн астынан, дуоһуйан, уопут атастаһан тарҕастылар.  

САССР, Пионерия 100 сылларынан "Горн, барабан тыаһынан..." диэн ааттаах республика коллекционердарын икки ардыларыгар фалеристиктарга (значок мунньааччылар) кэтэхтэн конкурстарын Кытаанахтааҕы "Түһүлгэ" норуот айымньытын Дьиэтин иһинэн үлэлиир "Иэйии" коллекционердар түмсүүлэрэ тэрийэн ыытта. Бу конкурска Чурапчыттан, Мэҥэ- Хаҥаластан, Уус-Адантан, Дьокуускайтан кытыннылар. Конкурс сыалынан республикабыт мунньар дьоҕурдаах дьонун киэҥ эйгэҕэ көрдөрүү, ааспыт оҕо саас чаҕылхай күннэрин үүнэр көлүөнэҕэ билиһиннэрии.

Конкурска САССР, Пионерия значоктарын хаартыскаҕа түһэрэн, кэпсээн көмүскээһин диэн ирдэбилинэн ыытылынна. 

Дьүүллүүр Сүбэ көрөн, сыаналаан, түмүк таһаарда. Ол курдук

1 миэстэ - Анна Федорова (Уус-Алдан)

2 миэстэ - Татьяна Потапова (Чурапчы, Кытаанах)

3 миэстэ- Иван Попов (Чурапчы)

Бары кыттыбыт коллекционердарга дириҥ махталбытын тиэрдэбит. Олоххо көхтөөх позициялаах, дьоҥҥо- сэргэҕэ  ааспыт кэм кэрэтин көрдөрө, билиһиннэрэ, көҕүлүү тураргытыгар, чэгиэн доруобуйаны баҕарабыт!

То5ус ыйдаах аам- даам тымныылаах кырыа кыһыммыт кэнниттэн, самаан сайын эргийэрэ- бу сахалар биир саамай күүтэр кэрэ кэмнэрэ. 

Самаан сайын  айылҕабыт күөҕүнэн симэнэр кэмигэр Кытаанахтааҕы "Түһүлгэ" норуот айымньытын Дьиэтэ, тыа сирин модельнай библиотеката, "Сыккыс" доруобуйаларынан хааччахтаах дьон түмсүүтэ тэрийиилэринэн "Сайыны таптыыбын" ырыа- хоһоон күрэҕин кэтэхтэн ыытта. Бу күрэххэ улуустааҕы доруобуйаларынан хааччахтаах дьон түмсүүлэриттэн биирдиилээн, бөлөҕүнэн кытыннылар. Бастакы саҕалааһын буолан кыттааччы да сэмэй, ол да буоллар кыһаллан, анаан видеоҕа уһуллан, көхтөөхтүк кыттыбыт дьоммутугар истиҥник махтанабыт.

Ол курдук ырыа күрэҕин кыайыылаахтарын билиһиннэрэбит:

"Кыайыыга дьулуур" квартет (Сылан)

"Кэхтибэт кэрэ" анал аат Дария Иванова (Чурапчы)

"Нарын куолас" анал аат Галина Егорова (Чакыр)

"Айар талаан" Григорьяна Потапова (Чурапчы)

II лауреат Анисья Иванова (Хоптоҕо)

I лауреат Елена Сивцева (Чакыр)

Гран-при Гаврил Павлов (Хатылы)

Хоһоон күрэҕин  түмүгэ:

"Кыайыыга дьулуур" Павел Христофоров (Сылан)

"Бастыҥ дебют" Алексей Попов (Сылан)

II лауреат Евдокия Протодьяконова (Сылан)

I лауреат Любовь Трофимова (Улахан Күөл)

Гран-при Марфа Чичигинарова (Хатылы)

айар талааннаах дьоммут, кэрэни кэрэхсии ыллыы- туойа, айа- тута сылдьаргытыгар, чэгиэн доруобуйаны, көхтөөх олоҕу, дьиэ-кэргэттэргитигэр дьолу- соргуну баҕарабыт!

Бэҕэһээ, ол эбэтэр ыам 20 күнүгэр "Түһүлгэ" норуот айымньытын Дьиэтин иһинэн үлэлиир "Уран" түмсүү көхтөөх кыттааччыта, уран тарбахтаах Ноева Евдокия Николаевна тус быыстапкатын, нэһилиэгин бар дьонун дьүүлүгэр таһаарда. Бу быыстапкаҕа  5 көлүөнэ кэрэ аҥардарын үлэлэрэ турдулар. Ол курдук Евдокия эбэтэ иистэнньэҥ Мария Михайловна Макарова, ийэтэ Чурапчы улууһун уонна Кытаанах нэһилиэгин маастара, герой ийэ Прасковья Алексеевна Пономарева, кыыһа Дуня, сиэнэ Саида уонна ааптар Евдокия Николаевна үлэлэрэ быыстапканы көрбүт эрэ киһинни сөхтөрөр, ол курдук сүрүннээн күрүчүөгүнэн баайыы, вышивка уонна аныгы киһи сиэринэн алмазнай мозаикалар. Евдокия бэйэтин брендэ диэтэхпитинэ наһаа сыыспаппыт буолуо, күрүчүөгүнэн баайбыт зонтиктара быыстапка "фишкаларынан" буоллулар. 

Быыстапка үөрүүлээх аһыллыытыгар Евдокия Николаевнаҕа, нэһилиэкпит баһылыга Егор Николаевич Потапов "Кытаанах нэһилиэгин маастара" ааты иҥэрбитэ дохсун ытыс тыаһынан арыалланна. Чурапчы улууһун баһылыга С.А.Саргыдаев Бочуотунай Грамотата, улуустааҕы дьиэ-кэргэн отделын салайааччыта Т. П. Бушкова, Кытаанахтааҕы "Түһүлгэ" НАДь директора Монгуш Л.Н., "Уран" түмсүү салайааччыта Е.Т. Миронова, Далан аатынан орто оскуолабыт завуһа Г.М.Аммосова, эдьиийдэрэ М.Н.Федорова, П.Н.Дьячковская, бииргэ үөрэммиттэрэ, дьүөгэлэрэ, оҕолоро, аймахтара эҕэрдэ тыллары эттилэр, бэлэхтэрин туттардылар. Бу күҥҥэ саҥа ырыаһыт оҕолорбут Аида Иванова, Сандал Сидоров, маҥнайгы кылаас кыргыттара ылбаҕай ырыаларынан эҕэрдэлээтилэр. "Алаас" дьахталлар вокальнай ансамбллара Евдокия Николаевна баайбыт сэлээппэлэрин кэтэн тахсан ыллаабыттара сонуннук көһүннэ. 

Быыстапканы ыытааччы Лена Александровна кэпсэтии жанрынан сатабыллаахтык салайан ыыппыта сонуннук, сэргэхтик көһүннэ. Быыһыгар Евдокия Николаевна  күрүчүөгүнэн баайыыга маастар- кылаас ыытта, көхтөөх оонньуу кыайыылаахтарынан Н.Н.Пономарев уонна бииргэ үөрэммитэ Розалия Макарова быыстапка ааптарыттан салфеткалары бэлэх туттулар. 

Евдокия Николаевна  наскылары көтүрэн быраатыгар Юраҕа сибиитэрэ баайбытын, аан бастаан общепит Москвич суоппарынан үлэлээбитин, вербена сибэккини ордук сөбүлээн олордорун, зонтигы 5-7 күнүнэн баайарын туһунан бу күн биллибит. Быыстапка инсталляциятын "Ураннар" олус сонуннук туруорбуттара интэриэһи тарта. ол курдук күрүчүөгүнэн баайыллыбыт былааттар, зонтиктар үөһэ ыйаммыттара,   көтө сылдьар холууптары санаттылар.

Евдокия Николаевна  дууһатын иэйиитин оһуорунан туойан, өбүгэлэрин утумнаан, бэйэтин талаанын салҕыыр оҕолордоох, сиэннэрдээх, өссө да айа- тута, кэрэни кэккэлэтэн кэрэхсэтэн турдун диэн баҕа санаабытын тиэрдэбит.

Маннык ааттаах олус сонун, интэриэһинэй быыстапка, сайыны көрсө кэрэ бэлэх буолан , ыам ыйын 20 күнүгэр күнүс 16 чаастан тэриллэрин биллэрэбит. 

Быыстапкаҕа оҕуруонан паннолар, вышивкалар, күрүчүөгүнэн араас кэрэ оҥоһуктар, күндү  нэһилиэкпит олохтоохторугар, ыалдьыттарыгар анаан туруоруллуохтара. Онтон, бу утуму салҕыыр уран тарбахтаах кэрэ аҥар бары бэркэ билэр киһибит, нэһилиэкпит олохтооҕо Евдокия Николаевна Ноева. 

Убаастабыллаах бар дьоммутун,  киһини үөрдэр, долгутар кэрэ эйгэтин быыстапкатын кэлэн көрүҥ, сэҥээриҥ. Ырыа күнүнэн саҥа ыллыыр оҕолорбут, "Алаас" дьахталлар вокальнай ансамбллара ылбаҕай ырыалара, быыстапка ааптарыттан Евдокия Николаевнаттан  күрүчүөгүнэн баайыыга маастар- кылаас эһигини күүтэллэр. 

Үлэ, Эйэ, Сомоҕолоһуу күнүн көрсө Куоркун аатынан спортсаалабытыгар волейболга көлүөнэлэр икки ардыларыгар күрэхтэһии олус көхтөөхтүк буолан ааста.

Пандемия кэнниттэн дьон- сэргэ түмсүүгэ наадыйара, бэйэ-бэйэни кытта көрсөн сэһэргэһиэн. сэргэхсийиэн баҕарара, бу күннэргэ ыытылла турар дьаһаллартан көстөр. 

Барыта 7 хамаанда кытынна. Ол курдук оскуола үөрэнээччилэрэ, ыччаттар, орто саастаахтар уонна ветераннар. Сүрдээх тыҥааһыннаах көрсүһүү кэнниттэн Бастакы миэстэни оскуола кыргыттарын (капитан Лиана Потапова), уолаттарын хамаандалара (капитан Миша Аржаков) таҕыстылар, иккис миэстэҕэ 39 үөһэ саастаах дьахталлар хамаандалара (капитан Надежда Барашкова), эр дьоҥҥо Василий Потапов капитаннаах ыччат хамаандата уонна үһүс миэстэҕэ ыччат кыргыттар (капитан Туяра Потапова) эр дьоҥҥо Иван Игнатьев  капитаннаах ветераннар хамаандалара. 40 үөһэ саастаах эр дьон хамаандата (капитан Дмитрий Макаров)  көхтөөхтүк кыттыбыттарын бэлиэтиибит. 

Нэһилиэкпит олохтоохторо, спортсменнар  "Бастыҥ ыалдьааччы" буолан, күүскэ бэлэмнэнэн  плакаттаах, свистоктаах, шардаах кэлэн хамаандаларга ыалдьан күрэхтэһиини күүркэтэн, өрө көтөҕөн биэрдилэр. Түмүккэ "Түһүлгэ" НАДь туруорбут "Бастыҥ ыалдьааччы" бирииһин Надежда Барашкова, Николай Максимов, Людмила Монастырева туттулар.

Күрэхтэһиигэ счетнай комиссияҕа, судьуйаларынан оскуолабыт үөрэнээччилэрэ үлэлээтилэр. Ол курдук Саина Барашкова, Наина Владимирова, Сайаана Борисова, судьуйалар Ньургун Новгородов, Айастаан Потапов. Учууталлара, тренердэрэ Петр Бабиченко сүбэлээн- амалаан, ыйан- кэрдэн оҕолорбут күрэхтэһиини бэрткэ ыыттылар. 

Аны сарсын, о.э. ыам ыйын 4 күнүгэр киэһэ 19чаастан оскуолабыт улахан бөлөҕүн уолаттарыгар аналлаах "Оскуола томторо" өбүгэлэр оонньууларын, нэһилиэкпит "Үйэн" дьахталларын Сэбиэтэ (председатель Лена Пономарева) тэрийэн ыытыахтара. Бу иккис сылын ыытыллар күрэхтэһиигэ кэлэн уолаттарбытын өйөөн, "ыалдьан" сэргэхсийэргитигэр ыҥырабыт. 

Бу ыйга "Түһүлгэ" НАДь ыытар тэрээһиннэрбит барыта Саха АССР 100 сылыгар ананна. Ол курдук бу кэрэ бэлиэ даатаны көрсө "Өрөгөй оһуохайа" тэрилиннэ. Манна сахалыы сайбаччы таҥнан- симэнэн Эр дьоммут, дьахтар аймах, оҕо- уруу тапталлаах республикабыт 100 сыллаах өрөгөйдөөх үбүлүөйүн өрө көтөҕүллэн көрүстүбүт. Оһуохайы бастыҥ этээччибит, быйылгы "Айхаллан, Чурапчы!" уус- уран самодеятельноһы көрүү фестивалын лауреата Давид Андреев таһааран, сүргэбит көтөҕүллэн туран оһуохайдаатыбыт. 

Ол киэһэтигэр  нэһилиэкпитигэр "Сахабыт сирэ- Сайдыыга" САССР 100 сылыгар анаммыт нэһилиэкпит, улууспут, республикабыт  100 сыллаах историятын кэпсиир литературнай- музыкальнай композицияҕа 80-тан тахса киһи кыттан үбүлүөйү көрүстүбүт. Бу киэһэ  улууспут баһылыгын тутууга солбуйааччы Руслан Григорьевич Васильев эҕэрдэлээн, нэһилиэкпит олохтоохторугар наҕараадалары туттарда. Ол курдук "СР муниципальнай сулууспатын ветерана" ааты Скрябина Екатерина Прокопьевна, "За заслуги перед районом II степени" түөскэ анньыллар бэлиэни Леонтьева Мотрена Семеновна, улуус мунньаҕын Махтал Суругун депутат Лена Александровна Пономарева туттулар. 

Муус устар 27 күнүгэр, улууска Саха АССР 100 сылыгар аналлаах сэлэлээн хаамыыга нэһилиэкпит баһылыга Е.Н.Потапов уонна делегация, киин болуоссакка Добун оһуохайга  Давид Андреев оһуохай таһааран кыттыыны ыллылар. Бу күн 2022 сылга ыытыллыбыт "Айхаллан, Чурапчы!" фестиваль кыайыылаахтарын Гала - кэнсиэрэ буолла. Биһиги нэһилиэктэн 5 номер киирбитэ. "На Мамаевом кургане тишина", "Чурапчы, айхаллан!" хордар, Давид Андреев оһуохайа, Любовь Монгуш "Олонхо олоҕо" чабырҕаҕа уонна "Алаас" дьахталлар ансамблларын "Оһуордьут кыыс" ырыата. Хомойуох иһин суолбут куһаҕан, транспорт суох буолан кыайан кыттыбатыбыт. Бу фестиваль түмүгүнэн бэйэбит II- с бөлөхпүтүгэр 2 миэстэ буолан 35000 суумалаах сертификатынан наҕараадаланныбыт. Фестивальга кыттыбыт ырыаһыттарбытыгар, үҥкүүһүттэрбитигэр, уран тарбахтаахтарбытыгар махтанабыт. Инникитин даҕаны биир санаанан түмсүүлээх буолуоҕуҥ!   

Быйыл улууспут культураҕа салаата олус махталлаах хамсааһыны оҥордо. Ол курдук фестивальга кыттыһан, көмөлөһөн, өйүүр дьоммутугар "Имя Чурапчы, Айхаллан" ааты иҥэрэр туһунан биллэрбитэ. Онно нэһилиэктэр биирдии көхтөөх, көстөр- көстүбэт фроҥҥа үлэлиир дьоммутун ити ааты ыларыгар хадатаайыстыба суруйан түһэрдибит. Биһиги коллектив сүбэлэһэн баран "Түһүлгэ" НАДь кытта бииргэ үлэлиир, ырыаларбыт, үҥкүүлэрбит көстүүмнэрин тигэн, ыһыахха, сиэр- туом ыытыыга бэйэтин санаатыттан этэрбэстэри, саахымат сөрүөлэри тигэн куруутун көмөлөһөр киһибитин Андреева Зинаида Семеновнаны түһэрбиппит. Бу күн Зинаида Семеновна ыҥырыылаах ыалдьыт буолан сэлэлээн хаамыыга, "Байым" кафеҕа кинилэргэ анаммыт эбиэккэ сылдьан, киэһэтин Гала кэнсиэргэ анал наҕараадатын тутан кэллэ. Зинаида Семеновнаҕа биһиги коллектив аатыттан махталбытын, эҕэрдэбитин тиэрдэбит.

Бу муус устар "Охрана труда" ыйа. Бу ыйга аналлаах культура үлэһиттэрин оҕолоругар уруһуй конкурсун улуустааҕы культура салаата тэрийэн ыытта. Барыта 5-15 сааһыгар диэри 30 оҕо кытынна. Биһиги оҕолорбут Сидоров Арсений, Пестряков Дима бу конкурска кытыннылар. Дьүүллүүр Сүбэ быһаарыытынан 4 бөлөххө 8-11 кылаастарга Димабыт II  миэстэни ылан грамотанан, харчынан наҕараадаланна. Оҕолорбутун эҕэрдэлиибит, олоххо көхтөөх буоларгытыгар баҕарабыт. 

Саха АССР 100 сыллаах үбүлүөйүнэн Кытаанахтааҕы тыа сирин модельнай библиотеката түөлбэлэр икки ардыларыгар "100 сыллаах Үктэл" эскеймп-рум интеллектуальнай  оонньууну тэрийэн ыытта. 3 күн устата ыытыллыбыт оонньууга түөлбэлэр сүрдээх көхтөөхтүк кытыннылар. Түмүккэ "Көхтөөх оонньуутун иһин" Саһарҕа, III миэстэни Алаас, II миэстэни Кэрэхтээх уонна  I миэстэни эрэллээхтик Кэскил түөлбэ буоллулар. Хамаандаларын түмэн аҕалбыт  дьоммутугар Потапова Татьяна Григорьевнаҕа, Дьяконова Анисия Николаевнаҕа, Андреева Екатерина Гаврильевнаҕа, Барашкова Надежда Дмитриевнаҕа.Макарова Ирина Петровнаҕа дириҥ махталбытын тиэрдэбит. 

Ити курдук муус устар ый түмүктэннэ. Аны иннибитигэр ыам ыйа- Сомоҕолоһуу, Кыайыы, дьиэ-кэргэн, библионочь, араас конкурстар былааннаналлар.