Бүгүн, олунньу 8 күнүгэр, Улуу Кыайыы 80 сылыгар аналлаах бильярдка аһаҕас турнир ыытылынна. Тэрийээччилэринэн "Түһүлгэ" норуот айымньытын Дьиэтин иһинэн үлэлиир Бильярд түмсүүтэ. Бу күрэхтэһиигэ 12 сетканан 20 тахса киһи Амматтан, Тааттаттан, Чурапчы нэһилиэктэриттэн кэлэн кыттыыны ыллылар. Күрэхтэһии спонсордарынан "Кытаанах нэһилиэгэ" тыа сирин түөлбэтин олохтоох дьаһалтата (баһылык Е.Потапов), "Түһүлгэ" норуот айымньытын Дьиэтэ (директор А.Пономарева), Анисия, Александр Дьяконовтар дьиэ кэргэттэрэ, ИП лар Борисов Т.Г, Боякинов В.Ф, Пономарев Л.А.

Күрэхтэһиигэ судьуйанан үлэлээтэ нэһилиэкпит спортинструктора Иван Оконешников. Сарсыарда 10 чаастан саҕаланан киэһэ 22 чааска түмүктэммит күрэхтэһиигэ 4 м - И.Оконешников, Д.Платонов, 3м- "Мохсоҕол" хамаанда А.Никитин, Г.Аянитов, 2м- А.Неустроев, М.Пахомов уонна  Кыайыылааҕынан буоллулар  Таатта Дэбдиргэтиттэн Е.Луковцев, И.Баннов.

Бу күн "Түһүлгэ" НАДь коллектива Күүстээх Дэһээккин аатынан республикатааҕы мас тардыһыытын быһа холбонуутун улахан экраҥҥа холбоон көрдөрдүбүт, эбиэт, киэһэҥҥи аһылык астаан аһаттыбыт. Бары күрэхтэһиигэ кэлбит спортсменнарбытыгар, спонсордарбытыгар махталбытын тиэрдэбит. 

Дорооболоруҥ, убаастабыллыых сурутааччыларбыт!

"Кэпсээ, туох сонун?" рубрикаҕа культура сонуннара.

Бу ааспыт тохсунньу ый бүтэһигэр улууска "Айылгы" оройуоннааҕы норуот айымньытын Дьиэтигэр региональнай "Мунхаловскай ааҕыылар" буоллулар. Бу тэрээһин Афанасий Петрович Мунхалов 90 сааһынан ыытылынна. Мунхалов диэн кимий? Афанасий Петрович Мунхалов РСФСР народнай художнига, РСФСР үтүөлээх художнига, Ойуунускай аатынан бириэмийэ бастакы лауреата, Саха Республикатын Духуобунаһын Академиятын академига, Хоту көһөрүллүү кыттыылааҕа, кыра эрдэҕиттэн тулаайах хаалан оҕо дьиэтинэн сылдьан үөрэммит. Кини биллэр үлэлэринэн "Слушают мир", "Солнце". Бу ааҕыылары көрсө  культура үлэһиттэрэ мууска "Слушают мир"  мурал оҥорон көрүстүлэр. 

Ааҕыы пленарнай чааһын Чурапчы улууһун баһылыгын социальнай боппуруостарга солбуйааччы Мария Кронникова салайан ыытта. Икки күн устата ыытыллыбыт кэмпириэнсийэҕэ барыта 200 чэкэ киһи үс секциянан кытынна. Мунхалов аатынан арт-галереяҕа "Линии вдохновения. Искусство якутской графики" экспозициялар турдулар., уруһуйга маастар - кылаастар, төгүрүк остуоллар ыытылыннылар уонна устудьуоннарга "Перфоманс Мунхалова" сынньалаҥ киэһэтэ тэрилиннэ. 

Биһиги оскуолаттан "Жизненный и творческий путь Мунхалова" секцияҕа Юлия Винокурова лауреат, 3-с секцияҕа "Гений места и территорий" Күннэй Коркина лауреат, Кыыдаана Борисова үһүс миэстэ буоллулар. Оскуолабыт учуутала Евдокия Тимофеевна Миронова кыттан 1 м буолла. 

                                      х     х      х      х 

Олунньу 2 күнүгэр өрөбүлгэ "Зима начинается с Якутии" республикатааҕы фестиваль чэрчитинэн "Северная звезда" диэн Бүтүн Россиятааҕы талааннар конкурстара улууспут үгүс талааннаах оҕолорун түмтэ. Сарсыарда 10 чаастан  киэһэ 20 чааска диэри ырыаҕа, үҥкүүгэ, фольклорга, модаҕа, кэпсэтии жанрыгар конкурс ыытылынна. Биһиги оскуолаттан 4 кылаас "Саһарҕа" бөлөҕө норуот ырыатыгар 1 лауреат, 10 кылаас "Лыҥкынастар" хомусчуттар бөлөхтөрө 2 лауреат (сал А.Харитонова), 7 кылаас үҥкүү бөлөҕө  2 дипломант, 5 кылаас үҥкүү бөлөҕө 2 дипломант (сал А.Суздалова), "Түһүлгэ" норуот айымньытын Дьиэтин иһинэн үлэлиир "Оторой - моторой" чабырҕахсыттар, Сандал Сидоров, Виталий Гоголев ырыалара, чабырҕаҕа 1 лауреат, Алина Нестроева 2 дипломант аатын ыланнар Кубогынан, мэтээллэринэн, дипломнарынан наҕараадаланнылар.  Оҕолорбутун сылаас сымнаҕас массыыналарынан илдьэ сылдьыбыт суоппардарбытыгар Дьулус Барашковка, Василий Лазаревка, Илья Нестеревка, Егор Барашковка, төрөппүттэргэ, кылаас салайааччыларыгар  барҕа махталбытын тиэрдэбит. 

                                     х      х      х      х

Олунньу 26 күнүгэр нэһилиэкпитигэр "Айхаллан, Чурапчы!" фестиваль буолар. Репетициялар саҕаланнылар. Хаһан да буоларын курдук нэһилиэкпит дьоно бары бииргэ түмсэн бу улахан хамсааһыҥҥа кыттыһан нэһилиэкпит аатын ааттатыаҕыҥ. Урукку сылларга бары бииргэ тоҕо түһэн фестивальга Бастакы миэстэлэри ылбыппыт. Быйылгы фестиваль Кыайыы 80, Чурапчы улууһа тэриллибитэ 95, Мунхалов төрөөбүтэ 90, Сэһэн Боло төрөөбүтэ 120 сылларгар анана

Бүгүн, тохсунньу 23 күнүгэр Кытаанахха улахан суолталаах күн буолла.  Улуу Кыайыы 80 сылын көрсө Кыайыы Кыһыл Знамята  бүтүн өрөспүүбүлүкэтээҕи "Бары бииргэ кыайыыга" диэн девизтээх эстафетата Сэбиэскэй Сойуус бастакы дьоруойа  Федор Кузьмич Попов төрөөбүт дойдутуттан - Мэҥэ - Хаҥалас Баатара нэһилиэгиттэн саҕаламмыта. Бэҕэһээ Уус- Алдан улууһа Знамяны Чурапчы улууһугар туттарбыта, онтон бүгүн Кыайыы Знамятын биһиги нэһилиэкпитигэр көрүстүбүт.

Сарсыарда 10 чааска оскуолабыт спортсаалатыгар байыаннай таҥастаах оҕолор,оскуолабыт үөрэнээччилэрэ, уһуйаан иитиллээччилэрэ, нэһилиэкпит тыыл, үлэ ветераннара, олохтоохтор өрө көтөҕүллэн, долгуйан миуһуннубут. Кыайыы Знамятын тутан киирдилэн оскуолабыт "Барс" байыаннай-патриотическай кулуубун байыастара:

Айсен Терютин - "Барс" байыаннай-патриотическай кулууп хамандыыра, 2024 сыллаахха Тааттаҕа ыытыллыбыт Карбышевскай сбор взводун бастыҥ хамандыыра

Тимур Пономарев - 11 кылаас үөрэнээччитэ, Ил Дархан харыйатын кыттыылааҕа

Виталий Гоголев - улууска "Бастыҥ общественник" номинация кыайыылааҕа

Мичил Пономарев - оскуолабыт "Патриот" эдэр армия патриотическй кулуубун хамандыыра.

Эҕэрдэ тылы  улуус баһылыгын социальнай боппуруостарга солбуйаачччы Мария Кронникова, нэһилиэкпит баһылыга Егор Потапов эттилэр. Биһиги олохпут туһугар охсуспут, тыыннарын толук уурбут саллааттарга сүгүрүйэн, ытыктаан биир мүнүүтэ иһийэн турдубут. Торжественнай линейка парадын Петр Бабиченко күүстээх куолаһынан салайда, түмүккэ  нэһилиэкпит историятыгар хаалар хаартыскаҕа түстүбүт.

Бары нэһилиэкпит олохтоохторугар бу олус суолталаах дьаһалга кыттыыны ылан, нэһилиэкпит түмсүүлээҕин - Аҕа дойду улуу сэриитигэр сылдьыбыт, тыыннарын толук уурбут дьоммутун кэриэстээн кэлбиккитигэр дириҥ махталбытын тиэрдэбит!

                          Ким да умнуллубат, туох да умнуллубат!

   Күндү сурутааччыларбыт, бу сылга "Кэпсээ, туох сонун?" рубрикабытын саҕалыыбыт. Бүгүҥҥү рубрикабытыгар улуус баһылыгын отчуотун туһунан билиһиннэрэбит.

   Бэҕэһээ, о.э. тохсунньу 17 күнүгэр, күнүс 2 чаастан улуус баһылыга С.А.Саргыдаев, ону тэҥэ улуус тэрилтэлэрин салайааччылара  кэлэн улуус баһылыгын 2024 сыллааҕы үлэтин отчуоттаатылар.Мунньахха 72 киһи кэлэн отчуоту иһиттилэр, элбэх ыйытыгы суругунан биэрдилэр. 

Ол курдук:

-Кытаанахтан Чурапчыга киирэр суол өрөмүөнүн туруорустубут. Бу суолу фекалка таһар массыыналар наһаа алдьаталлар, кыра  массыыналарга наһаа эрэйдээх суол буоларын бары билэр буоллахпыт Онуоха эппиэт маннык буолла: ити суолу фекалка таһар тэрилтэ бэйэтин кыаҕынан өрөмүөннүү сатыыр, ол гынан фекалка тэрилтэтэ дорожнайдар биһиги массыыналарбытыгар сөптөөх суолу оҥоруохтаахтар диэн этэллэринэн түмүктэннэ. 

-Республика үрдүнэн суол өрөмүөнүгэр 1 млрд солк көрүллэр эбит, бу суумманы 34 улууска, 4 куорат уокуругар түҥэтиллэр, онон олох кыра үп кэлэр эбит. Быйыл улууска бытархай суол өрөмүөнэ буолар, Чурапчы иһигэр Абалаах суолугар уонна Мырылаҕа Даайа Амматынан Тааттанан айанныыр гына өрөмүөн оҥоһуллар. Чурапчыга Е.Борисов аатынан уулусса толору аспаалланарын эттэ. 

- Быйыл биһиги оскуолабыт интернатыгар өрөмүөн барара былааҥҥа киллэриллибитин ытыс тыаһынан арыаллаатыбыт.

- Быйылгыттан нэһилиэкпитигэр саҥа тутуллубут  маслоцехпыт үлэлиир диэтилэр. 

- 3 тэн үөһэ оҕолоох ыалга, Чурапчы селотугар учаастактары биэрии туһунан кэпсээтилэр. Ааспыт 2024 сылга 33 ыалга учаастак биэрбиттэр, онтон 30 ыал учаастагынан буолбакка 200 тыһ солк уу харчынан ылбыттар, аны 512 ыал учаастак ылара хаалбыт. 2025 сылга СВО ҕа сылдьар ыалга 20 учаастагы биэрээри былаанныллар эбит.

Тыа хаһаайыстыбатын боппуруоһа сытыытык турда:

- Хотон өрөмүөнүгэр, күрүө тутуутугар, сылгы базатын тутууга көмөлөр ИП ларга көрүллэр эбит, чааһынай ыалга көрүллүбэтин эттилэр. 

- Ходуһаны дулҕаттан, талахтан ыраастыырга чааһынайдарга үһүс сылын көмөлөһөн кэлбиттэр. 

-  Сүөһү төбөтүгэр харчы бэриллэр, харчы ылбыт сүөһү аны күһүн идэһэлэммэт, баар буолуохтааҕын тоһоҕолоон эттилэр. 

- Сылгыларга чип эбэһээтилинэй буолла

- 2028 сылга диэри биһиги нэһилиэкпитигэр саҥа котельнай тутуллара инвест программаҕа  да суох эбит. Инвестпрограммаҕа Чыаппара, Мугудай бырайыага, Үрэх Күөрэ котельнайын өрөмүөнэ киирбиттэр. Ааспыт сылга биһиэхэ котельнайга 1 саҥа котел кэлбитэ, бу сылга өссө 1 саҥа котел кэлэрин эттилэр. 

- Балыыһабыт  бу сылга федеральнай үп кэллэҕинэ туттуллуо диэн үөртүлэр.

- Биһиги улууспутугар 62 хоту көһөрүллүү кыттыылаахтара, 35 тыыл, үлэ бэтэрээннэрэ, 2 сэрии огдообото олороллор. Быйыл кыайыы 80 сылынан 2 сэрии огдооботугар 100 тыһ солк, 35 тыыл, үлэ бэтэрээннэригэр 10 тыһ биир бириэмэлээх көмө оҥороллорун эттилэр. 2027 сыллаахха Хоту көһөрүллүү 85 сылынан Хатылы  музейыгар таас музей тутулларын кэпсээтилэр. 

Отчуот түмүгүнэн 2024 сыл улуус баһылыгын үлэтин Сөптөөҕүнэн сыаналаатыбыт

- 

Ахсынньы 31 күнүгэр   нэһилиэкпит олохтоохторо "Түһүлгэбитигэр"  дьоро киэһэҕэ мустан эргэ дьылы атаардыбыт, саҥа дьылы көрүстүбүт.  Бу киэһэни "Тэтим" ВИА ырыаларынан ньиргитэн саҕалаата. Эдэр ыччат оҕолорбут Саина Лазарева, Виталий Гоголев ылбаҕай ырыаларынан эҕэрдэлээтилэр,  "Рейс 20-25" диэн ааттаах шоу программаҕа эдэр ыччат кыргыттарбыт, уолаттарбыт көхтөөхтүк кытыннылар.  Ааспыт 2024 сыл биһиги нэһилиэкпитигэр тыа хаһаайыстыбатыгар, спортка, культураҕа, үөрэхтээһиҥҥэ республикаҕа, улууска үрдүк ситиһиилээх дьоммутун "Нэһилиэк Өрөгөйө" диэн видеоконтенна көрдүбүт. Баһылык Егор Потапов саҥа дьылынан эҕэрдэлээн бастыҥ дьоммутугар грамоталары туттарда. Ол курдук  Николай Федорович Смирниковка"Чурапчы улууһун бочуоттаах бэтэрээнэ" удостоверениены, Владимир Николаевич Монастыревка, Лена Александровна Пономареваҕа нэһилиэк депутаттарын уурааҕынан "Кытаанах нэһилиэгин бочуоттаах олохтооҕо" аат иҥэрилиннэ, 2024 сылга таһаарыылаахтык үлэлээбит Далан аатынан оскуола -сад логопеда Ольга Собакинаҕа,  "Түһүлгэ" НАДь иһинэн үлэлиир бильярдистар түмсүүлэригэр, "Тэтим" ВИА- ҕа 10-нуу л ГСМ, грамота туттарылынна.  

Сыл Өрөгөйө - Сусанна Лазарева.  

Олох-дьаһах коммунальнай хаһаайыстыба бастыҥ үлэһитэ-Михаил Колодезников. 

Культура эйгэтин бастыҥ үлэһитэ - Альбина Лугинова

Бастыҥ спортсмен-Валерий Яковлев

Тыа хаһаайыстыбатын эйгэтигэр - Туяра Борисова

Бастыҥ үөрэнээччи - 11 кылаас үөрэнээччиитэ Тимур Пономарев

Бастыҥ общественник- 11 кылаас үөрэнээччитэ Виталий Гоголев

Оскуола иннинээҕи үөрэхтээһин эйгэтин бастыҥа - Валентина Дьяконова

Үөрэх эйгэтин бастыҥа - Галина Аммосова

Бастыҥ бэтэрээн - Марфа Парфенова

Бастыҥ дьиэ кэргэн- Саргылана, Петр Бабиченколар

Саҥа дьыллааҕы тэҥнэбиллээх оонньууга сүрүүн бирииһи Прасковья Монастырева ылан,  саҥа дьыллааҕы соһуччу үөрүүнү биллэ. 

Улууска "Сыл түмүктэрэ" үөрүүлээх дьаһалга, биһиги нэһилиэкпит "Түһүлгэ" норуот айымньытын Дьиэтин уус-уран салайааччыта Любовь Монгуш "Улууска култуура уонна искусство салаатыгар Бастыҥ" ааты ылла, бэйэбит бөлөхпүтүгэр нэһилиэктэр икки ардыларынааҕы спартакиада түмүгүнэн улууска 2 миэстэни ылары ситистибит (спортинструктор Иван Оконешников)

Күндү нэһилиэкпит олохтоохторо, үүммүт 2025 сылынан, саха халандаарынан Эдьэн Иэйиэхсит сыла кэлбитинэн итиитик - истиҥник эҕэрдэлиибит! 

Кэлбит сыл барыбытыгар Или, Эйэни, Дьолу - соргуну, үтүөнү эрэ аҕаллын! 

Саҥа дьылынан, саҥа дьолунан!

Убаастабыллаах сурутааччыларбыт, Кытаанахпыт нэһилиэгин олохтоохторо, биир дойдулаахтарбыт!

Барыгытын кэлэн иһэр саҥа дьылынан эҕэрдэлиибит!

Этэҥҥэ олордоххо сыл хонук дииллэр. Бу ааһан эрэр сылбыт биһиги нэһилиэкпит дьонугар - сэргэтигэр үөрүүлээх түгэннэри, эмиэ даҕаны ыарахан кэмнэри аҕалан тургутан көрдөҕө. Хас биирдии киһи саҥа дьыл кэлэрин долгуйа,туох эрэ үчүгэйи эрэнэ күүтэр. Ааһан эрэр сылга кэннин хайыһан "мин быйыл тугу ситистим, туохха ыарырҕаттым" диэн толкуйдаан, аныгыскы сылга бу итэҕэстэри туоратарга сананара саарбаҕа суох.

Ахсынньы 9 күнүгэр нэһилиэкпит баһылыгын 2024 сылга үлэтин отчуота буолбута, отчуокка тэрилтэлэр  үлэлэрин истэн мунньах кыттыылаахтара үөрбүттэрин, астыммыттарын эппиттэрэ. Тыа хаһаайыстыбатыгар, үөрэхтээһиҥҥэ, культураҕа, спортка улууска кэккэ ситиһиилэрдэннибит. Ол курдук арыы оҥорор сыах маастара Анна Боякинова минньигэс арыытынан аатырда, Сочига барар путевканы бэлэх тутта, Николай Владимировка, Трофим Борисовка, Николай Потаповка саҥа Беларус трактордары  туттардылар, эдэр ИП Саина Алексеева тыа хаһаайыстыбатын министерствотын Гранын кыайыылааҕынан буолла,  спортка нэһилиэктэр икки ардыларынааҕы спартакиада түмүгүнэн бэйэбит бөлөхпүтүгэр 2 миэстэ буоллубут- спортинструктор Иван Оконешников, үөрэх салаатыгар  оҕолорбут, учууталларбыт  республикаҕа, улууска ыытыллар араас ааҕыыларга, конкурстарга лауреат аатын ыллылар: улуустааҕы предметнэй олимпиадаҕа Арсения Винокурова географияҕа 1 миэстэ- учуутал Татьяна Лазарева, технологияҕа Күннэй Коркина, Саина Барашкова кыайыылаахтарынан буоллулар учуутал Туяра Борисова, "Инникигэ хардыы"" НПК ҕа Күннэй Коркина 1миэстэни ылла учуутал Евдокия Миронова. Сылаҥҥа ыытыллыбыт "Учуутал уонна иитээччи биир кэлим ситим" региональнай конкурска Наталья Игнатьева, Ольга Собакина кыайыылаахтарынан таҕыстылар. Фольклору тарҕатааччы олоҥхоһут Сусанна Лазарева Ил Дархан истипиэндьийээтэ буолла. 

Бу суруллубуттары таһынан итэҕэстэр, кыаллыбатах өрүттэр эмиэ бааллар, ону кэлэр сылга туоратарга дьулуһарбыт наадалааҕын этэн туран баһылыкпыт 2024 сыллааҕы үлэтин сөптөөҕүнэн сыаналаатыбыт. Элбэхтик үчүгэйи кэпсээтэххэ, үчүгэй эрэ өрүт арыаллыы сылдьар диэн этэллэр, онон ситиһиилэрбитин кэпсээтибит. 

Үүнэр сылы көрсөр дьоро киэһэҕэ, ахсынньы 31 күнүгэр "Түһүлгэ" НАДь дьоммутугар саҥа дьыллааҕы тэрээһин бэлэмнии сылдьабыт. Бары кэлэн көхтөөхтүк кыттан, оонньоон - көрүлээн эргэ сылбытын атаарыаҕыҥ диэн ыҥырабыт. Бу киэһэ эһиэхэ анаан сонун эҕэрдэлэр, көрдөөх оонньуулар, ырыа- тойук, сүүйүүлээх саҥа дьыллааҕы  билиэт тэҥнээһинэ күүтэллэр. Розыгрышка сүрүн бириис 30 тыһ уу харчынан Билиэт сыаната 400 солк. Маны таһынан хаһаайыстыбаҕа туттуллар мал - сал барыта эһиэхэ анаан. Билиэттэр онлайн атыыга тахсыбыттара, биллэрии барбыта, ватсабы көрүҥ. 

Тохсунньу 1 күнүгэр нэһилиэкпит эр дьонугар биирдиилээн бастааһыҥҥа бильярдка күрэхтэһии ыытыллыаҕа, сүрүн спонсордар "Кытаанах нэһилиэгэ" тыа сирин түөлбэтин олохтоох дьаһалтата, "Уйгу" маҕаһыын ИП Мотрена Дьячковская, "У Аси" маҕаһыын ИП Саина Алексеева, биир дойдулаахпыт ИП Алексей Ноев, таксист уолбут Илья Нестерев, "Түһүлгэ" НАДь директор Айталина Пономарева. Бары эр дьоммутугар  саҥа сылга саҥа кыайыылары баҕарабыт.

Тохсунньу 2 күнүгэр киэһэ 20 чаастан 90-с-2000 сыллар дискотекаларыгар ыҥырабыт. Оччотооҕу кэми санатан таҥнан- симэнэн кэлэн, эдэр саас уохтаах кэмнэрин санаан оонньоон - көрүлээн 30+.

Тохсунньу 3 күнүгэр "Нонстоп" киинэлэргэ ыҥырабыт.

Тохсунньу 5 күнүгэр кырачааннары саҥа дьыллааҕы утренникка ыҥырабыт,  оҕолорбутун соһуччу үөрүү күүтэр. Онтон киэһэ 19 чаастан "Саҥа сылы ырыанан айхаллыы" Светлана Колесова - Сатабыл (кини Анна Барашкова балта), олус күүстээх куоластаах Алаҕартан төрүттээх Рустам Слепцов, ыытааччы Екатерина Рыкунова

Тохсунньу 7 күнүгэр ыччаттарбытыгар Ороһооспотооҕу дискотека

Дьэ бу курдук тэрээһиннэргэ бары  бииргэ буолан, эһиэхэ анаммыт дьоро киэһэлэргэ кэлэргитин долгуйа күүтэбит. 

Сибээскэ нэһилиэкпит баһылыга Егор Николаевич...

Күн бүгүн "Кытаанах нэһилиэгэ" тыа сирин түөлбэтин баһылыга Егор Николаевич Потапов, бойобуой дьайыы бэтэрээнэ Альберт Собакин суһал байыаннай дьайыыга сылдьар уолаттарбытыгар нэһилиэнньэ бүтүннүү атаҕар туран, ас- үөл хомуйбуттарын, бэлэмнээбиттэрин илдьэ Украина сиригэр - уотугар сылдьаллар. Ол курдук бэҕэһээ Мариуполь тулатыгар баар уолаттары көрсөн, госпитальга сытар Кытаанахха үөрэммит, оскуоланы бүтэрбит уолбут А уонна ыаллыы сытар Арыылаах нэһилиэгин күтүөтүн, ону таһынан уоппускаттан ааһан иһэр, биһиги нэһилиэккэ бырааһынан таһаарыылаахтык үлэлээбит А. көрсөн саха быһаҕын, кэһиилэрин, оҕолор суруктарын, открыткаларын, нэһилиэк харысхалын туттардылар. 

Виноградное бөһүөлэккэ Хатылы уолун көрсөн бэйэтигэр анал уонна Чурапчы улууһуттан кэлбит посылкалары туттарбыттар. Бу бөһүөлэк олох Азовскай муора кытылыгар турар эбит, онно киирэн саха дьоно улахан эбэҕэ сүгүрүйэллэрин туомун тутуһан, аһатан, алаадьылаан уолаттарбыт кыайыы аргыстанан этэҥҥэ эргиллэн кэлэллэригэр көрдөстүлэр. Аатырбыт герой Алеша танковай полкатыгар сылдьан экипаһы көрүсүбүттэр. Дириҥтэн сылдьар П уол, ону таһынан танковай полкаттан штурмовик эмиэ Дириҥтэн сылдьар О, кэһиилэрин туттарбыттар. Уолаттар махталларын улууспут салалтатыгар, нэһилиэкпит аҕа баһылыгар, бары олохтоохторго тиэрдибиттэр. Үтүө санаалаах Степан Анатольевичка улууспут салалтатыгар бу айаны тэрийбитигэр, баһылыкпыт Егор Николаевичка,булан - талан, нэһилиэктэн саҕалаан дьонун - сэргэтин түмэн, мунньан эр санаалаах уолаттарбытыгар- оҕолорбутугар этэҥҥэ тиийэн, барыларын көрсөн кэллиннэр диэн барҕа махталлаах, алгыс санаалаах бүгүҥҥү сонуну түмүктүүбүт. 

Нэһилиэкпитигэр Олоҥхо декадатын чэрчитинэн "Истиҥ эйгэлээх Олоҥхо" дьоро киэһэтигэр кыралыын улаханныын хото мустан Олоҥхо эйгэтигэр киирдибит. 

Дьоро киэһэни Ил Дархан истипиэндьийээтэ Сусанна Васильена Лазарева быыстапкатынан саҕаланна. Манна кини республикабыт араас улуустарыгар 17 Олоҥхо ыһыахтарыгар сылдьан Олоҥхо ааҕыытыгар  кыайан ылбыт наҕараадаларыттан, түөскэ анньыллар бэлиэлэриттэн  саҕалаан эҥинэ бэйэлээх олоҥхо, араас интэриэһинэй саха фольклорун кинигэлэрэ туран, көрөөччү болҕомтотун тарта. 

 Давид Андреев Чурапчылыы оһуохайы таһааран Добун оһуохай тартыбыт. 

Дьаһалбыт иккис чааһыгар Сусанна Васильевнаны чиэстээһин, кини ахтыытын көрөөччү дуоһуйа иһиттэ, ол курдук:  ийэтин Анна Николаевна, аҕатын Василий Николаевич өттүттэн эһэлэрэ иккиэн олоҥхоһуттар эбит ону баттаҕым диэн сэһэргээтэ, олоҥхолуурун 90 сыллартан саҕалаабыт, сүрүннээн 2 чаас устата олоҥхолуур, маны барытан нойосуус үөрэтэн, аны уобарастарынан ырыаларын үөрэтии бу барыта 1-2 сылынан буолбатаҕа биллэр. Саха астарыттан үөрэ оту, лэппээскини астыырын сөбүлүүр, 17 араас улуустарга Олоҥхо ыһыахтарыгар кыттыбыт Өймөкөөн, Верхоянскай курдук ыраах улуустарга тиийэ олоҥхолообут, Бүлүү бөлөх, илин эҥэр улуустарга барытыгар сылдьыбыт. Бу киэһэ нэһилиэкпит баһылыгын Эҕэрдэ суругун, бэлэҕин олохтоох дьаһалта экономиһа Аина Колодезникова, Далан аатынан орто оскуолаттан Людмила Монастырева, уһуйаантан Анастасия Винокурова, нэһилиэк ветераннарын ааттарыттан Марфа Парфенова, бииргэ үөрэммиттэрин ааттарыттан Клара Пономарева, оҕолорун, сиэттэрин ааттарыттан кийиитэ Татьяна Лазарева  эҕэрдэлээтилэр. 

Бу күн кулууп, оскуола иһинэн фольклор жанрынан дьарыктанар куруһуоктар кэнсиэрдэрэ буолла. Норуот ырыаларын 3 кылаас коллектива,4 кылаас  "Саһарҕа" бөлөхтөрө, 10 кылаас "Лыҥкынастар" хомусчуттар бөлөхтөрө салайааччы Ангела Харитонова, "Оторой - моторой" оҕолор, "Кытаанах кыайардара" улахан дьон чабырҕахсыттар бөлөхтөрө, биирдиилээн чабырҕаҕы толорооччулар Сандал Сидоров, Ванесса Борисова, Виталий Гоголев,кырыымпаҕа  саҥа оонньооччулар Альбина Лугинова, Любовь Монгуш, он таһынан Алеся Федорова 4 кылаас үөрэнээччитэ флейтаҕа сахалыы матыыбы оонньоон иьитиннэрдэ. 

Дьоро киэһэбитин түөлбэлэринэн "Хомуур оонньуу" күрэхтэһии уонна түмсүүлэринэн  Олоҥхо дьоруойдарын уобарастаан ааҕыы түмүктээтэ. Хомуур оонньууга эрэллээхттик Акулина Владимирова салайааччылаах "Кэрэхтээх" түөлбэтэ бастаата, иккиһи "Кэскил" түөлбэ салайааччы Ксения Гоголева, үһүс миэстэҕэ "Саһарҕа" түөлбэ салайааччы Татьяна Потапова уонна төрдүс миэстэни "Алаас" түөлбэ салайааччы Анисия Дьяконова буолан, "Түһүлгэ" киинэсаалатыттан киинэҕэ босхо сылдьар билиэттэри бириис быһыытынан туттулар. 

Олоҥхону ааҕыыга саамай көхтөөх кыттыыны "Сыккыс" түмсүү ылла. Кинилэртэн 3  киһи кытынна, "Саһарҕа квартеттан, "Уран" , ветераннар, "Иэйии" , "Алаас" түмсүүлэртэн, орто саастаахтар бэйэлэрин баҕаларынан кытыннылар. Түмүккэ Надежда Барашкова "Уран" түмсүү Абааһы уолун ырыатынан, Мария Собакина "Сыккыс" түмсүүттэн Бухатыыр Кыыс ырыатынан, ветераннартан Мария Федорова Сорук Боллур ырыатынан, "Саһарҕа" квартеттан Туяра Потапова Ньургун Боотур олоҥхоттон, Клара Пономарева кэпсээнньит  Добун суруктары, "Түһүлгэ" НАДь туруорбут харчынан бириэмийэлэрин ,бары кыттыбыттар туоһу суруктары туттулар. 

Ити курдук олус көхтөөхтүк күргүөмнээхтик Олоҥхобут дьоро киэһэтин түмүктээтибит. 

Маннык ааттаах чабырҕаҕы толорооччулар өрөспүүбүлүкэтээҕи күөн - күрэстэрэ Мэҥэ- Хаҥалас улууһун Бэстээхтээҕи Олоҥхо дьиэтигэр ахсынньы 6 күнүгэр ыытылынна. Тэрийээччилэринэн Өксөкүлээх Өлөксөй аатынан норуоттар доҕордоһууларын дьиэтэ,Мэҥэ - Хаҥалас улууһун Г.Г.Колесов аатынан Олоҥхо дьиэтэ. Уус-Алдантан, Чурапчыттан, Тааттаттан, Хаҥаластан, Мэҥэ- Хаҥаластан уһуйаан оҕолоро, оскуола үөрэнээччилэрэ, улахан дьон кэлэн көхтөөхтүк кытыннылар. Кэтэхтэн эмиэ кыттыыны ыллылар. Дьүүллүүр Сүбэҕэ Дьокуускайдааҕы 2№-дээх оскуола о5олору чабыр5ахха үөрэтэр, үгүс республикатааҕы чабырҕах күрэхтэрин дьүүллээбит Анастасия Кардашевская, Дьокуускайдааҕы култуура, ускуустуба кэллиэһин преподавателэ Михаил Винокуров уонна бэрэссэдээтэлинэн үлэлээтэ Өксөкүлээх Өлөксөй аатынан норуоттар доҕордоһууларын дьиэтин специалиһа Любовь Шишигина.

Биһиги Кытаанахтааҕы "Түһүлгэ! НАДь иһинэн үлэлиир "Оторой-моторой" чабырҕахсыттар бөлөхтөрө, Витя Гоголев, Сандал Сидоров, Ванесса Борисова уонна Любовь Монгуш кытыннылар. Түмүккэ "Хоһуйсуулаах чабырҕахсыттар" анал ааты "Оторой - моторой" бөлөх ылан  статуэтканан, дипломунан наҕараадаланнылар. Витя Гоголев Бастакы Үрдэл ааты эрэллээхтик ылан 4000 сууммалаах сертификатынан, дипломунан наҕараадаланна. Онтон салайааччылара Любовь Монгуш "Сытыы бөрүөлээх чабырҕахсыт" анал ааты ылан статуэтканан, дипломунан, 3000 сууммалаах сертификатынан наҕараадаланна.  Дьүүллүүр Сүбэ Витябытын олус хайҕаата, инникитин айымньылаах үлэни баҕаран алгыстарын тиэртилэр. 

Бэстээххэ айанныырбытыгар сылаас - сымнаҕас айаннаах массыынатынан илдьэ сылдьыбыт Леонид Пономаревка, оҕолорбут төрөппүттэригэр барҕа махталбытын тиэрдэбит. 

Бэҕэһээ, о.э. ахсынньы 3 күнүгэр Кытаанахха паранан  бастааһыҥҥа бильярд күрэхтэһиитэ тэрилиннэ. Чурапчыттан, Дириҥтэн, Амматтан, Сылаҥтан, Тааттаттан, Кытаанахтан   "Нама", "Дохсун", "Маарыкчаан", "Үчүгэй", "Мохсоҕол", "Дьулуур", "Сулус", "Амма", "Манчаары" хамаандалар барыта 9 пара кытынна. Күрэхтэһээччилэр сарсыарда  эрдэттэн мустан, регистрацияланан күрэхтэһиини бириэмэтигэр саҕалаатылар. 

 Судьуйанан үлэлээтэ, Амматтан сылдьар, бильярд оонньуутугар үгүс республикатааҕы  күрэхтэһиилэр кыайыылаахтара Афанасий Неустроев, күрэхтэһиини иилээн- саҕалаан ыытта нэһилиэкпит спортинструктора Иван Оконешников. 

Бильярд күрэхтэһиитэ туспа быраабылаалаах, этикалаах атын спортивнай күрэхтэһиилэр курдук ыһыылаах - хаһыылаах буолбатах, манна күрэхтэһээччилэри аралдьыппакка, чуумпутук олорон көрүөхтээхтэр "ыалдьааччылар". 

Түмүккэ  Иннокентий Новгородов, Валера Яковлев састааптаах "Нама" хамаандата эрэллээхтик Бастаата, иккис миэстэҕэ "Мохсоҕол" хамаанда Дмитрий Кириллин, Петр Алексеев (Сылаҥ), үһүс бириистээх миэстэҕэ "Манчаары" хамаандата Манчаары Иванов(Таатта), Геннадий Бурнашев (Чурапчы). Саамай эдэр саастаах оонньооччу аатын Сылаҥтан Афанасий Сергеев, "Наставник" анал ааты Амматтан сылдьар Афанасий Нестроевка ананна. Күрэхтэһии спонсордарынан "Кытаанах нэһилиэгэ" тыа сирин түөлбэтин олохтоох дьаһалтата, "Түһүлгэ" НАДь. 

Бары кыттыбыт спортсменнарга, Афанасий Неустроевка сүбэҥ - амаҥ иһин махталбытын тиэрдэбит. Бу күрэхтэһии сүрүн сыалынан бильярд шаригын ылыыга үп хомуйуу. Саҥа быраабыланан чэпчэки ыйааһыннаах бильярд шаригынан күрэхтэһиилэр ыытыллар буолбуттар. Бу шарик сыаната 35 тыһыынча эбит, онно бэйэлэрин баҕа санааларынан спонсордаатылар Алексей Окоемов, Афанасий Неустроев, Алексей Пономарев. Бу үчүгэй бачыымы өйөөн көмөлөһүөн баҕалаахтар "Түһүлгэ" НАДь салайаачччытыгар көмөҕүтүн тиксэриэххитин сөп. 

Инникитин өссө тыҥааһыннаах күрэхтэһиилэр күүтэллэр, кэлэн бильярдка дьарыктаныҥ, күрэхтэһиҥ, иллэҥ бириэмэҕитин туһалаахтык атаарыҥ.