Бу дьыл 15 күнүгэр биһиэхэ, Кытаанахха "Күн дьонун мичээрэ" эстраднай - цирковой кэнсиэргэ ыҥырабыт. Көрдөрөр айар бөлөх "Доктор Клоун" представлениеҕа ыҥырар.

Программаҕа: цирковой номердар, көрдөөх фокустар, "Железный человек", эквилибр, жонглердар, дьикти аптаах киһи, көрдөөх- күлүүлээх сценкалар, репризалар, трансформер "Бамблби", "Шоу гигантских мыльных пузырей" уо.д.а. 

Билет сыната 350 солк, оҕо 3 сааһыгар дылы босхо киирэр.

Попкорн 250 солк, сахарнай вата 150 солк, шарик твистинг (араас кыыллары оҥорор анал шарик)-100 солк.

Уһун тохтобул кэнниттэн үөрэ- көтө, күлэн - үөрэн санааны, ис туругу өрө көтөҕө кэлэн сылдьыҥ, дуоһуйа сынньаныҥ.

"Доктор Клоун" цирк барыгытын ыҥырар.

Представление спортзалга ыытыллар. Кулун тутар 15 күнэ,

киэһэ 19 ч 00м

     Билиҥҥи кэмҥэ дойдубут историятыгар, национальнай культуратыгар, фольклоругар, норуот үгэстэригэр уларыйыылар буоллулар. Аныгы үйэҕэ интернет, телевидение курдук информационнай технологиялар үрдүктүк сайдыбыт кэмнэригэр, улахан да дьон, оҕолор даҕаны норуот былыр- былыргыттан илдьэ кэлбит национальнай үгэстэрин, олоҕун - дьаһаҕын, культуратын билиитэ намыһах. Дьэ ол иһин дойдубут Президенэ Владимир Путин Арассыыйа норуоттарын национальнай үгэстэрин, искусствотын, ремеслотун өйүүр, сайыннарар сыаллаах -2022 сылы Арассыыйа норуоттарын культурнай нэһилиэстибэлэрин сылынан биллэрдэ.

Бу кэрэ - бэлиэ сылы биһиги нэһилиэкпитигэр аан бастаан сахалыы таҥастаах киин уулуссанан хааман, чурапчылыы оһуокайдаан, баһылыкпыт Егор Николаевич Потапов, "Түһүлгэ" НАДь салайааччыта Любовь Николаевна Монгуш эҕэрдэ тылларынан үөрүүлээх быһыыга- майгыга астыбыт. 

Бу күн "Түһүлгэ" НАДь иһинэн үлэлиир "Иэйии" коллекционердар түмсүүлэрин чилиэннэрэ Татьяна Григорьевна Потапова, Прасковья Дмитриевна Собакина, Аксинья Светлановна Пономарева быыстапкалара турда. "Уран" түмсүүбүт аптаах илиилэринэн, сүрэхтэрин сылааһынан тикпит араас паннолара быыстапкаҕа турдулар. Библиотекарь Лена Александровна  "Үйэлэр алтыһыылара" кинигэ быыстапката дьон болҕомтотун тарта, ол курдук эдэр чинчийээччи Владислав Владимировтан уларсан, сүүрбэһис үйэлэр саҕаланыыларын саҕанааҕы   илиинэн  латыынны суруллубут хоһооннору, суруктары аҕалан көрдөрөн, кэпсээн ыччат болҕомтотун тарта. 

Кулун тутар 5 күнэ - Сахабыт сиригэр уран тарбахтаах маастардар күннэрэ. Бу күнүнэн "Уран" түмсүүбүтүн эҕэрдэлээн Мандар Уус "Ойуу бичик" кинигэтин туттардыбыт. 

Кэлбит дьоммутун "Лыҥкынастар" 7 кылаас  хомусчуттарын бөлөҕө эҕэрдэлээтэ. салайааччы, аатырбыт хомусчут Лука Турнин төрөппүт сиэнэ Варвара Турнина, оҕолор олус долгуйан, кыһаллан бастакы сүрэхтэниилэрин аастылар. 

Бары бу күҥҥэ кыттыбыт "Алаас" дьахталлар вокальнай ансамблларыгар, эдэр ыччаппытыгар, "Лыҥкынастарга", "Иэйиилэргэ", "Ураннарга" күндү көрөөччүлэрбитигэр махтанабыт.

Чэгиэн доруобуйаны, айымньылаах үлэни, көхтөөх олоҕу баҕарабыт! 

Бүгүҥҥү рубрикабытыгар "Түһүлгэ" НАДь кулун тутардааҕы ый үлэтин, былаанын туһунан билиһиннэриэхпит.

Бу ыйга, дьэ үлэбит аһаҕас тэрээһиннэрин ыытыыта көҥүллэннэ. Ол курдук 50%  сааланы толорон, бары ирдэбили тутуһан дьаһалларбытын ыытабыт. Бу үүммүт ыйга туох үлэлэр, тэрээһиннэр буолалларый?

2022 сыл- Арассыыйаҕа культурнай нэһилиэстибэ сыла. Бу сылга аналлаах - нэһилиэкпитигэр,кулун тутар 5 күнүгэр  Культурнай нэһилиэстибэ сылын аһыллыыта. Манна сахалыы таҥастаах киин уулуссанан хаамыы, билигин үлэлии олорор дьиэбитигэр (Тирга) "Уран" уран тарбахтаахтарбыт түмсүүлэрин оҥоһуктарын "Өбүгэм дуораана", "Иэйии" коллекционердар түмсүүлэрин "Биир үйэ - олох ситимэ" өбүгэлэрбит малларын - салларын, "Үйэлэр алтыһыылара" кинигэ быыстапкалара туруохтара.

Кулун тутар 7-8 күннэригэр Кэрэ аҥардарбытыгар аналлаах "Кэрэ ситим" бырааһынньыктааҕы дьоро киэһэ

Кулун тутар 15 күнүгэр "Күн дьонун мичээрэ" эстраднай- цирковой шоу гастрола кэлиэҕэ.

Кулун тутар 16-17 күннэригэр Чурапчыга "Айылгыга" Саха Автономията тэриллибитэ 100 сылыгар аналлаах уус-иис дьоммут быыстапкаларыгар кыттыахпыт

Кулун тутар 24 күнүгэр "Чурапчы, Айхаллан!" фестивальга кыттаары бэлэмнэнии саҕаланна. 

Дьэ ити курдук, бу саҕаламмыт ыйга культурнай дьаһаллар буолуохтара. Онон нэһилиэкпит олохтоохторугар  ыытыллар дьаһалларга көхтөөхтүк кыттыаххыт диэн эрэл улахан. 

    Бэҕэһээ, о.э. олунньу ый бүтэһик 28 күнүгэр нэһилиэкпит эр дьонун Аҕа дойдуну көмүскээччилэр күннэригэр аналлаах "Эркин" диэн ааттаах биирдиилээн уонна түөлбэнэн бастааһыҥҥа салгын саатынан ытыыга күрэхтэһии ыытылынна. Ырыа эҕэрдэлээх, истиҥ тылларынан дьоро киэһэ арылынна. Бу киэһэ Эр дьоҥҥо аналлаах кинигэ быыстапката, сылаас чэйдээх остуол тардылынна. Күрэхтэһии олус көхтөөхтүк, тыҥаһыннаахтык буолла. Ол курдук 45 саастарыгар дылы 3 м -Степан Прохоров, 2 м- Петр Барашков, 1м- Василий Потапов, 45 үөһэ саастаахтарга 3 м-Валентин Дьячковскай, 2м- Дмитрий Тролуков, 1 м - Петр Максимов, онтон түөлбэнэн күрэхтэһиигэ 1 м- Кэскил, 2м- Саһарҕа,  3м - Кэрэхтээх чараҥа буоллулар. 

Инникитин даҕаны эркин курдук эрэллээх дьоммут олоххо көхтөөх, дьиэ-кэргэҥҥитигэр тулхайдыбат тулааһын, обществоҕа халыҥ хаххабыт буолан этэҥҥэ олоруҥ, чэгиэн буолуҥ!

Бүгүн, о.э. олунньу 21 күнүгэр СР правительствотын 2021 сыллаах отчуота зуум нөҥүө Чурапчы улууһугар ыытылынна. Отчуоту СР тыатын хаһаайыстыбатын миниистирэ А.П.Атласов ыытта. Биһиги баһылыкпыт Егор Николаевич Потапов, нэһилиэкпитигэр саҥа таас оскуола, хаарбах дьиэ программатынан 3 этээстээх уопсай дьиэ үлэҕэ киирбитинэн правительствоҕа махтанна уонна нэһилиэкпит кыһалҕаларын быһаарар ыйытыктары биэрдэ:

Ол курдук сибээспит уот бардаҕына тута баран хааларын, араас кыһалҕаларбытын уот суоҕуна киин сири кытта быһаарсар кыахпыт аччыырын, баһаартан сэрэхтээх буолууга минерализованнай полосалары оҥорорго үп тиийбэтин, кадр боппуруоһугар, уопсай дьиэ баарын үрдүнэн, чуолаан  хамнастара кыра буолан ветеринардар тохтооботторун, саҥа котельнай тутуутун, сир туһунан ыйыталаста.

Бу ыйытыктарга туһааннаах министерстволар специалистарын эппиэттэрэ маннык буолла:

Ветеринарнай департамент салайааччыта Петр Лукич Петров:

Бу күһүн ветеринары баар оҥоруохпут. 

Манна эбэн минфин министирин солбуйааччы Филиппова Надежда Иннокентьевна:

Быйыл тохсунньу ый 1 күнүттэн прочие категория үлэһиттэр хамнастара 3,6% үрдээтэ, алтынньы 1 күнүттэн 6,4%үрдүөҕэ, , оччоҕо бу сылга холбоон 10% үрдүөхтээх. Ветеринардар, тыа хаһаайыстыбатын специалистара прочие диэҥҥэ киирсэллэр. 

Михаил Юрьевич Егасов - инновация, цифровой сайдыы министерствотын инновационнай сайдыы отделын салайааччыта:

Сотовай сибээс уот бардаҕына 4 чаас туруохтаах, оборудование түргэнник эргэрэр, онон саҥардан иһиэххэ наада. Билигин 2022 сыл былаана суруллубакка турар, онон бу күннэргэ заявление суруйан улуус дьаһалтатыгар ыытыаххытын наада.

ЖКХ министерствотыттан Саргылана Кирилловна Степанова:

Олунньу 2 күнүттэн 78 нүөмэрдээх федеральнай постановлениенан  үлэлиибит. "Целевые займы на строительство" бигэргэнэн, проектно-сметнай документацията экспертизаланнаҕына 2023  сыллаахха целевой займна киириэнн сөп

СР нэһилиэнньэҕэ куттал суох буолуутун хааччыйар госкомитет председателин бастакы солбуйааччыта - Иннокентий Михайлович Андросов:

Пожарнай разрывка уонна минерализованнай полосаҕа Ил Түмэҥҥэ 109 мөл солкуобайы туруорса сылдьабыт

Манна минфинтэн Надежда Иннокентьевна ситэрэн биэрдэ:

Нэһилиэктэр  баһаартан сэрэхтээх буолууга пожарнай разрывка уонна  минерализованнай полосалары оҥорууга  сыллааҕы бюджетка көрүнүөхтээххит,  атын ороскуокка үп тиийбэт буоллаҕына минфиҥҥэ заявление ыытыахтааххыт. 

Маны таһынан улуус нэһилиэнньэтин долгутар ыраас уу,свалка,  ыты бэрээдэктээһин боппуруостарыгар хоруйдар:

ыраас ууга Чурапчы улууһун администрациятын кытта сири хаһыыга, үөрэтиигэ  үлэ ыытыллар, мусор территориятын схемата 2027 бигэргэнэн турар, ону корректировкалаан эрдэ киллэриэххэ сөп, ыт боппуруоһугар Ил Түмэҥҥэ приют оҥорууга 2022 сыллаахха Дьокуускайга 60 мел көрүллүбүтэ, Чурапчыга ыт ахсаана чуолкайданнаҕына, ыт ахсаанынан үп көрүллэн  утары үбүлээһиҥҥэ 50%  көрүллүөхтээх.

Сүрүннээн итинник ыйытыктарга хоруйдар буоллулар. 

Бу сылга бастакы ситиһиилэр кэллилэр

Чурапчы улууһун "Айылгы" норуот айымньытын Дьиэтин тэрийиитинэн, быйыл үһүс төгүлүн төрүт тыл, сурук-бичик күнүн чэрчитинэн "Мин сахабын" фестиваль ыытылынна.Быйылгы тэрээһин саха автономията тэриллибитэ 100, саха лингвист- учуонайа Семен Андреевич Новгородов төрөөбүтэ 130, Чурапчы улууһугар Ийэ сир  сылларыгар ананан ыытылынна.

Биһиги "Түһүлгэ" НАДь иһинэн үлэлиир түмсүүлэр, куруһуоктар, уһуйааммыт, оскуолабыт оҕолоро бу фестивальга үһүс төгүлүн кытыннылар.Саастарынан, бөлөхтөрүнэн анал балаһыанньалаах ыытыллар фестивальга ырыаҕа, үҥкүүгэ, уус-уран ааҕыыга, уруһуйга кытынныбыт. Ону таһынан улуустааҕы дьахтар Сүбэтэ "Мин сахалыы сандалым" диэн сахалыы ас күрэҕин ыытта. Бу күрэх түмүгэ тхса илик.

Сылын аайы бу фестиваль  түмүгүнэн кэккэ ситиһиилэрдээхпит, быйыл даҕаны саҥа үүммүт сылга бастакы ситиһиилэр кэллилэр, үөрэ - көтө ааттыыбыт:

Ырыаҕа- 50 үөһэ саастаахтарга "Алаас" дьахталлар вокальнай ансамбллара"Өбүгэм симэҕэ" ырыаны толорон 1 лауреат (сал Л.Монгуш)

Үҥкүүгэ -"Тэтим" оскуола оҕолорун үҥкүүтүн бөлөҕө "Эҕэрдэ үҥкүүтэ" 3 миэстэ(сал А.Барашкова)

Уруһуйга - 11 кылаас үөрэнээччитэ Диана Чохова 1 миэстэ, 8 кылаас үөрэнээччитэ Лида Коркина 3 миэстэ (сал Е.Миронова)уонна ыччаттарга история учуутала Ньургун Ефремов 3миэстэ

Уус-уран ааҕыыга - "Бэйэ дьоно" түмсүүттэн Николай Суздалов 1 миэстэ, Ирина Гаврильева 3 миэстэ (сал Л.Пономарева)

Маны таһынан өссө биир соһуччу үөрүүлээх сонун

Ааспыт сылга норуот айымньыларын Дьиэлэрин икки ардыларыгар "Хомуһун" диэн драмколлективтары көрүү фестиваллара ыытыллыбыта. Конкурска барыта араас хабааннаах, араас хайысхалаах 9 үлэ киирбитэ. Ол курдук Одьулуун, Сылан, Хоптоҕо, Кытаанах, Төлөй, Алаҕар, Чурапчы, Болтоҥо. Түмүккэ: "Бастыҥ дьахтар оруола" О.Ноева, "Бастыҥ эр киһи оруола" А.Беляев, "Бастыҥ авторскай үлэ" В.Николаев (бары чурапчылар) "Бастыҥ уус-уран толкуй" "От" испиктээх (Сылан), "Бастыҥ монтаж" "Куоратчыт" испиктээх (Кытаанах), "Бастыҥ музыканан киэргэтии" "Олох дьэбэрэтэ" (Төлөй) Гран - при "Дьол хараҕын уута" (Чурапчы)

Бу испиктээхпитигэр кыттыбыт "Сыккыс" түмсүүгэ (сал К.Гоголева), нэһилиэкпит ыччаттарыгар дириҥ махталбытын тиэрдэбит. Инникитин даҕаны түмсүүлээх буолуоҕуҥ!

   2023 сылга үс тумус туттар дьоммут Д.П.Коркин, Далан, А.П.Собакин 95 сылларын туолар үбүлүөйдээх сыллара. Бу даатаҕа анаан нэһилиэкпитигэр үбүлүөйүнэй комиссия тэриллэн, ол комиссия бэҕэһээ о.э. олунньу 17 күнүгэр киэһэ 17ч улуус баһылыгын социальнай боппуруостарга солбуйааччынан ананан үлэтин саҕалаабыт, Соловьев нэһилиэгин баһылыгынан үлэлээбит, Мария Филипповна Кронникованы кытта көрсөн бастакы мунньаҕы ыытта. Комиссия председателэ, баһылык Е.Н.Потапов бу даатанан туох үлэлэр былааннаммыттарын сиһилии билиһиннэрдэ:

-         Нэһилиэккэ саҥа котельнайы тутуу, эбэтэр билигин үлэлии турар котельнайы күүһүрдүү

-         Чааһынай дьиэлэри ититиигэ холботуу

-         Нэһилиэк иһинээҕи суол капитальнай өрөмүөнэ

-         “Түһүлгэ” норуот айымньытын Дьиэтин өрөмүөнэ

-         Ыһыахтыыр сирбит күрүөтүн саҥардыы

-         Быһыттаахха Далан өтөҕүн, Тандаҕа Туһалыыр баай икки этээстээх ампаарын чөлүгэр түһэрии

-         “Килэҥки” күөлүн дириҥэтии

-         Намаҕа арт – галерея оҥоруута

-         Нэһилиэк историятын кэпсиир үһүс кинигэ тахсыыта

-         Үс дьоммутугар документальнай киинэ устуута

-         Спортивнай- культурнай тэрээһиннэр

Мария Филипповна истэн, ырытыһан баран улуустааҕы комиссияҕа бу дьаһаллары билиһиннэриэх буолла, кэлэр ый саҥатыгар иһитиннэриэх буолан эрэннэрдэ. “Түһүлгэ” өрөмүөнүн Р.Г.Васильевтыын кэпсэтиэх, бу ый иһинэн иһитиннэриэх буолла.

х    х    х

В.С.Яковлев – Далан аатынан Кытаанахтааҕы орто оскуола директоры үөрэх чааһыгар солбуйааччы Галина Михайловна Аммосова, оскуола олоҕун туһунан билиһиннэрдэ:

Быйылгы үөрэх сылыгар саҥа оскуолаҕа киирэн үөрүүбүт сүдү. Оскуолаҕа киирии түбүгэр оҕолуун улахан дьоннуун үөрэ-көтө үлэлээн, билигин сырдык, ыраас, сылаас оскуолаҕа үөрэнэ сылдьабыт. Ол курдук ситиһиибит да кырата суох. Быйыл улуустааҕы предметнэй олимпиадаҕа 21 бириистээх миэстэни ылары ситистибит. Маннык элбэх миэстэни ыла илик этибит. “Инникигэ хардыы” научнай-практическай конференцияҕа улууска 6 оҕо кыттыбытыттан Турантаева Мира 9 кыл-2миэстэ, Барашкова Надя 11 кыл-лауреат, республикатааҕы нпк-ҕа 2 миэстэ буоллулар. Салайааччы Е.Т.Миронова.

Билигин сүрүн сорукпут - 9,11 кылаастарга экзаменнары ситиһиилээхтик туттаран аттестат ылыы буолар. Бүгүҥҥү күҥҥэ бары талыы экзаменнарын чопчулаан бүттүлэр. 11 кыл үөрэнээччилэрэ экзамеҥҥа киириигэ көҥүл ылар итоговай сочинениеларын, 9 кылаастар итоговай собеседованиеларын ситиһиилээхтик ааһан ЕГЭ, ОГЭ туттарарга бэлэмнэнэллэр.

Кэлэн иһэр Аҕа дойдуну көмүскээччилэр күннэринэн нэһилиэкпит күүстээх аҥардарын эҕэрдэлиибит!

Олунньу 23 күнүгэр киэһэ 19ч00м Тир дьиэтигэр түөлбэнэн уонна биирдиилээн бастааһыҥҥа салгын саатынан ытыыга күрэхтэһиигэ ыҥырабыт. 

Күрэхтэһии балаһыанньата:

Түөлбэттэн 18 үөһэ саастаах 3 эр дьон кытталлар. Кэрэ аҥардар кыттыбаттар.

Хамаанданан, биирдиилээн хас биирдии кыттааччы 3 пробнай ытыы, ол кэнниттэн 5 туран эрэ, 5 олорон эрэ ытар. Мишень 9м.  Түмүккэ хамаанданан, биирдиилээн I, II, III миэстэлэр тахсаллар.

Кыттыы иһин усунуос 100 солк.

Кыттааччы бэйэтин саатынан ытара көҥүллэнэр, суохтарга Тир саата уларсыллар.

Кыайыылаахтар мэтээлинэн,грамотанан,  бириистэринэн наҕарадаланаллар. 

Кылаабынай судьуйа СР спортка уонна физическэй культураҕа туйгуна, ДЮСШ 2021 сылга "Ытыыга бастыҥ тренер" аатын ылбыт Николай Федорович Смирников. 

Ким бэлэмнэниэн баҕалаах Тирга хас күн аайы эбиэттэн киэһэ кэлэргитигэр.

Билиҥҥи балаһыанньанан бары ирдэбиллэри тутуһабыт!

Бары күүстээх аҥардарбыт - бу түгэни мүччү түтумаҥ!

Бу күннэргэ Сунтаар улууһугар тахсыбыт алдьархайы бары истэн соһуйдубут, курутуйдубут. 

Убаастабыллаах нэһилиэкпит олохтоохторо!

Билигин ордук гаражтар, баанньыктар күүскэ оттуллар,уот хамсыыр кэмигэр, кырачааннарбыт карантиҥҥа, дистанционнай үөрэххэ дьиэлэригэр олорор бириэмэлэригэр  баһаартан сэрэхтээх буолуу ордук күүһүрэр. Баһаарынай тэрилтэ үлэһиттэрэ, уоттан сэрэтэр Автономный пожарный извещатель диэни  чааһынай дьиэлэргэ туруорарга сүбэлииллэр. Бу сыаната удамыр, нэһилиэгинэн элбэх киһи сакаастаатаҕына аҕалан биэриэхтэрин сөп, онон толкуйданыаҕыҥ!

Баһаартан сэрэхтээх буолуоҕуҥ!

Саха бастакы романиһа, саха Островскайа Эрилик Эристиин төрөөбүтэ 130 сылыгар аналлаах литературнай викторинабыт түмүгэ таҕыста, кыайыылаахтар билиннилэр. Бу викторинабыт географията киэҥ буолла Хаҥаластан, Булуҥтан кытта кытыннылар. Онон 

1 миэстэ - А.В.Трифонова -Хаҥалас, Улахан Аан

2 миэстэ - Алина Дьяконова- Чурапчы,Кытаанах

3 миэстэ - Е.Г.Андреева - Чурапчы, Кытаанах

итиэннэ Муҥутуур кыайыылааҕынан таҕыста уонна "Сайдам" маҕаһыын сетификатынан наҕараадаланар 

Владислав Владимиров. Эҕэрдэээ!!!!

Бары кыттыбыт дьоммутугар дириҥ махталбытын тиэрдэбит, инникитин ситиһиилэри баҕарабыт. кыайыылаахтар дипломнаргытын сарсын ыларгытыгар көрдөһөбүт. (Тир).

Уонна эппиэттэри таһаарабыт.

Бастакы түһүмэх: “Эрилик Эристиин олоҕун суола”

1.     Эрилик Эристиин төрөөбүт сыла төрөөбүт улууһа?(1892, Боотуруусскай)

2.     Эрилик Эристиини ааҕарга,суруйарга үөрэппит кимнээҕий?(Г.Д.Старостин,Ф.М.Егоров)

3.     Эрилик Эристиин до5ордоспут нуучча суруйааччытын аата?(до5ордоспото5о)

4.     Эрилик Эристиин оло5ор умнуллубат событиенан буолбут уон улуус партията суох дьадаҥыларын конференцията хас сыллаахха буолбутай?(07/04/1921)

5.     Эрилик Эристиин ийэтин,быраатын,аймахтарын сойуолааһыннарыттан тыыннаах хаалбыт кыыһа хайдах быһыылаахтык тыыннаах хаалбытай? (сүөһү толук биэрэнннэр тыыннаах хаалларбыттара)

Иккис түһүмэх “Айымньылар ааттарын ис хоһооннорунан таай”

1.     – Алдьархай буолла!..Бөтүҥ Хооһойун өлөрдүлэр!..-Хабыыча,атын хорус гыннараат,ыстанан түстэ. Айымньы аата? («Кэриэс туолуута»)

2.     –Кыһыллар түбэстэхтэринэ даҕаны миигиттэн туохпун ылаары өлөрүөхтэрэй? Айабын дуо?..-диэн Бүөтүр да оччо ыпсыылаах тылы булан таһаарбата уонна таһырдьа тахсан барда. (“Күчүмэҕэй күннэр”)

3.     –Чэ үчүгэй, ити аата тээтэбэр эрэннэҕим, оччоҕо арай, Дьэкиим, бу киэһэ тээтэни илдьэн биэрэн баран, таарыйа ол оҕону аҕаллаҕыҥ дии, -диэтэ Балбаара. (“Соһуччу үөрүү”)

4.     –Дэриэтинньик, эйигиттэн итинтэн ордук тылы ким эрэйиэй,биллэр таҥара уола талбыккын саҥардаҕын дии,-диэн баран Мотуоһа саллааттар үтүрүйэн иһэр сирдэрин диэки хааман,атаҕа сири билбэт курдук, саллаҥнаан истэ. (“Кыраттан орпут”)

5.     –Биһигини  аһыммытыҥ туһугар эйигин таҥара дьоллоотун, - диэн баран Мелания ийэбит хаһан да илии тутуспатах киһитигэр илиитин биэрэн баһыыбалаата (“Маарыкчаан ыччаттара”)

Үһүс түһүмэх: “Айымньы бэчээккэ”

1.     “Соһуччу үөрүү” хас сыллаахха тахсыбытай? (1928с)

2.     “Уйбаан Дууһа” туспа кинигэнэн бэчээттэммитэ. Бу хас сыллаахха этэй? (1934 с)

3.     “Уус уран литература” альманах бастакы нүөмэригэр “Хачыгыр”айымньыта бэчээттэммитэ. Бу хас сыллаахха этэй?(1938 с)

4.     «Кэриэс туолуута»сэһэн Москваҕа “Советская Россия”издательствоҕа Виктор Легентов тылбааһынан нууччалыы бэчээттэммитэ.Бу сыла? (1964)

5.     Бастакы “Маарыкчаан ыччаттара” роман хас сыллаахха тахсыбытай?(1942с)

Төрдүс түһүмэх: “Эрилик сыыппаралара”

1.     Эрилик Эристиин хас олоҥхону суруйан хаалларбытай (4)

2.     Эрилик Эристиин айар үлэнэн хас сыл дьарыктаммытай (19)

3.     Хас айымньылара нууччалыы тылбаастаммытарай (3)

4.     С. С. Яковлев — Эрилик Эристиин аата Чурапчы улууһун Чакыр орто оскуолатыгар иҥэриллибитэй (2007)

5.     Эрилик Эристиин айар үлэтин хас сыллаахтан саҕалаабытай?(1923)